Денес е строг пост - Отсекување на главата на Св. Јован Крстител

Историјат на празникот

Отсекување на главата на Св. Јован Претеча, Фреска 18 век, Грција


 Култот кон св. Јован отсекогаш бил еден од најраширените во православната Црква. Тоа го сведочат и многуте храмови посветени на него, како и многуте реликвијари што ги содржат неговите чесни мошти, распространети ширум светот. Најпосетувани места се оние каде св. Претеча е роден, местото каде што тој ја извршувал својата служба и местото каде што била отсечена неговата света глава.

Споменот за св. Јован Крстител интензивно се празнувал уште од почетокот на IV век. Така, празникот Отсекување на неговата глава (29 август /11 септември) започнал да се слави многу рано, а сведоштво за тоа наоѓаме во двете беседи на празникот напишани од Бл. Августин. Нешто подоцна, во V век, беседи на овој празник напишале и Петар Хризолог, Хрисип презвитер Ерусалимски, Василиј Селевкиски, а потоа и св. Андреј Критски и св. Теодор Студит. Во црковните песни и стихири кои ги напишале св. Андреј Критски, св. Јован Дамаскин, како и св. Герман Патријарх Цариградски, Црквата го прославува св. Јован како проповедник на покајанието и Царството Божјо, како најславен пророк меѓу сите пророци, зашто се удостоил да Го крсти Проповеданиот Спасител, но и како, ангел, апостол и маченик.

Историските податоци ни зборуваат за тоа дека св. Јован Крстител особено многу се почитувал во Византиската империја. Постоела традиција секој 29 август/ 11 септември царскиот двор да оди во Студитскиот манастир посветен на св. Јован Претеча, за да ја целива неговата глава која се чувала тука. Така знаеме дека во X и XI век, оваа драгоцена реликвија, која била една од најславните реликвии во Цариград, се наоѓала во црквата на овој манастир. Во писмото што Алексиј Комнен му го испратил на Роберт Фландриски, таа е спомната веднаш после реликвиите Христови.

На празникот Отсекување на главата на св. Јован Крстител Црквата пропишува строг пост, односно воздржување од месо, млечни производи и риба, за, според зборовите на Типикот, „да не бидеме и ние соучесници во Иродовото чревоугодие“. Уставот ни кажува дека постот на овој празник е востановен веројатно истовремено со празникот, и дека тој е „завештание од древните свети отци“.

 

За таинствената порака која ја црпиме од личноста на св. Јован Крстител

Црквата во личноста на св. Јован Крстител ги гледа сите небесни доблести, сите доблести на сите Пророци, на сите Апостоли, сите Ангели небесни, сите Маченици, сите Исповедници. Зашто Претечата најпрв од сите беше испратен од Бога да Го објави доаѓањето на Спасителот во светот. Прв Го виде Светиот Дух како од небото слегува на Христа, при Неговото Крштение; тој е првиот Евангелист кој ја објави благата вест за приближувањето на Царството Небесно; првиот проповедник кој на душите во адот им го проповедаше триумфалното Христово слегување во адските простори. Вистински земен ангел и небесен човек, за кого Самиот Господ рекол дека тој не е само пророк, туку и повеќе од пророк, ангел кој е испратен пред Него за да Му го подготви патот. Прв маченик и пример за сите идни маченици кој, како што се вели во тропарот, радосно пострада за вистината, знаејќи дека смртта е само капија што води кон вечноста. Првиот исповедник Божји, кој бестрашно го гледаше Ирод во очи, кажувајќи му дека заради гревот сите закони на небото и земјата се против него.

Проповед на Св. Јован Претеча


И ете, секогаш актуелната личност и проповед на најголемиот меѓу родените од жена продира длабоко во битието на секој човек и повикува на еден возвишен подвиг и мисија. Св. Јован, со својот громогласен повик оддекнува во пустината на современото привидно радосно живеење, повикувајќи го сиот човечки род, т.е сите нас, кон покајание, кон отворање на срцата за Бога, кон поголема близина со Него и со сите што нѐ опкружуваат. Секој е повикан на таква пророчка, маченичка, апостолска и ангелска служба. Така, современиот христијанин е човек како и сите други, но тој истовремено е и апостол кој Го прославува Бога на секое место, во секоја прилика и според своите дарови и можности. Апостолската дејност станува и негова дејност, која тој доброволно ја присвојува, зашто не може, а да не зборува за радоста која ја живее. Таа радост што го потресува неговото битие го поттикнува да излезе од себе самиот во служба на другите, во служба на вистината, и налик на св. Јован и на сите апостоли, да го освојува светот со добрата и радосна вест за Царството Божјо, за воскреснатиот Христос. Некои излегуваат на јавни места и отворено ја проповедаат Божествената спасителна наука, некои, пак, проповедаат со своето молчење кое зборува, некои предизвикуваат и потрес во современиот дух според кој се живее денес. Едните, сведочејќи ја вистината, ги приклонуваат главите под непријателскиот меч, другите, пак, се овенчуваат со мачеништво однатре, невидливо… Но, секогаш и во секој миг, христијанинот знае дека е повикан да живее ангелски живот: неговиот поглед, збор и делата негови се сведоци на Царството Божјо, кое веќе блеска во него. Тој ги пренесува на небото тежините, слабостите и гревовите човечки, а на земјата ја симнува насмевката на Отецот Небесен. И знае, дека не е доволно само да се проповеда за Христа, туку и да се работи на Неговата нива, од која како плод достоен за покајание ќе израсне љубовта кон Бога и пожртвуваноста за ближните.


извор: www.bigorski.org.mk